Yeniçeri ocağında istihdam edilmek üzere esirlerden veya devşirme usulüyle Hıristiyanlardan toplanan çocuklara verilen addı. Acemi ve oğlan kelimelerinin birleşmesinden meydana gelen bu terimin sözlük anlamı “işe alışkın olmayan” demektir. Kamus-ı Türkî’de oğlan kelimesi şöyle açıklanmıştır: Erkek çocuk, uşak, gulam; henüz…

Saray hizmetinde kullanılan harem ağaları için kullanılan bir tabirdi. Ağavat, arapça “ağa”nın çoğuludur, ağavatın yerine aynı zamanda “ağayan” da kullanılırdı.

Sarayın bir kısım yüksek memuriyetlerine tayin olunanlara, levazım bedeli olarak, verilen para hakkında kullanılan tabirdi. Bugün de, mesleklerinin icap ettirdiği eşya ve levazımın sağlanması için, yeni subaylara, bahriyelilere ve bir kısım memurlara “teçhizat bedeli” adıyla verilen para “acemilik” in devamı…

Belli bir miktarın üzerinde ulûfe alanlar için kullanılan bir tabirdi. Yedi senelik terfilerde mertebe yükseltmeye hak sahibi olanlara kıdem zammı yapılır ve bu zammı alanların defterdeki isimlerine “ağır esame” denilirdi. Yapılan zam ulûfe zammı olduğu için, bu makama da “ağır…

Osmanlı sarayında kullanılan hademelerden bir kısmının unvanıydı. Osmanlı sarayının harem hizmetinde, siyahî haremağaları kullanıldığı gibi, akağalar da kullanılmıştır. Akağalık unvanı ve makamı halifelik kaldırılana kadar kullanılmıştır. Akağalar genellikle, Boşnak ve Anadolulu olurlardı. Akağalarla, siyahî haremağalarının arasındaki tek fark, akağaların doğuştan…

Tuna’da işleyen gemilere verilen isimdi. Bu gemilerin işlerine bakan memura “açıklar ağası” denilirdi. Bu gemilere neden açık gemiler denildiği tam olarak bilinmese de, Tuna üzerinden başka yerlere gittiklerinden ve uzaklarda çalıştıklarından dolayı böyle söylendiği tahmin edilmektedir.

Şerbet içen misafirin ağzını sildiği “sırmalı yağlık” ın adıydı. Şimdi misafirlere, kahveden sonra şeker ve şekerleme ikram etmek âdet olduğu gibi, eskiden kahvenin arkasından şerbet ikram etmek âdettendi. Zengin konaklarda şerbet, “kilerci kalfa” ve “şakirt” denilen kızlar tarafından misafire sunulurdu.…

Gayrimenkullerden kirâ yoluyla sağlanan gelir.

Eskiden kullanılan ağızdan dolma toplarda, “falye” denilen deliklere konulan baruta verilen isimdi.

Ahaliye zulüm edilmemesi hakkında sadrazam tarafından valilere yazılan emirlere verilen isimdi. “Adalet emiri ısdar olunmuştur” demek, sadrazam tarafından emir verilmiştir demekti.